Το τμήμα αποτελεί φόρο τιμής στο μεγάλο ποιητή της Λακωνίας και συγκεντρώνει πλούσιο αρχειακό υλικό γύρω απο τη ζωή του και το έργο του.
«Ζει ο Νικηφόρος Βρεττάκος κοντά στο βουνό του, στο Αρχείο του, στη σκέψη των φίλων του».
Με αυτά τα λόγια οι φίλοι του ποιητή R. Lavaguini, S. Nicosia και το Istituto di Filologia Greca του Πανεπιστημίου του Παλέρμου χαιρέτισαν την ίδρυση του Αρχείου του ποιητή στη Σπάρτη, στις 9 Δεκεμβρίου 2000.Η επιλογή της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Σπάρτης ως φορέα υπευθύνου για τη συγκέντρωση, καταγραφή, διαφύλαξη, αξιοποίηση και προβολή του Αρχείου Νικηφόρου Βρεττάκου έγινε από τον ίδιο τον ποιητή λίγο πριν το θάνατό του.
Η οικογένειά του εκπλήρωσε την επιθυμία του και το Αρχείο -η ύπαρξη και λειτουργία του οποίου αποτελεί ιδιαίτερη τιμή για τη Σπάρτη και τη Λακωνία- εγκαινιάστηκε το Δεκέμβριο του 2000.
Η προοπτική ανάπτυξης του Αρχείου προϋποθέτει όχι μόνο τις καθιερωμένες δράσεις συγκέντρωσης, καταγραφής και παρουσίασης του υλικού του αρχείου αλλά και σειρά ενεργειών που θα το καταστήσουν ένα ζωντανό οργανισμό με συνεχή παρουσία στα πνευματικά δρώμενα του τόπου.
Ανάμεσα στις κυριότερες δράσεις συμπεριλαμβάνονται και έχουν αρχίσει να υλοποιούνται και οι εξής:
-* Η συγκέντρωση οποιουδήποτε υλικού, έντυπου ή οπτικοακουστικού, αφορά στον ποιητή.
-* Η γνωριμία των μαθητών με τη ζωή και το έργο του ποιητή μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
-* Οι εκδόσεις έργων του ποιητή ή μελετών για το έργο του.
-* Η παρουσίαση της ζωής και του έργου του σε οπτικοακουστική μορφή. Ήδη, τον Ιανουάριο του 2002, κυκλοφόρησε αφιέρωμα στον ποιητή σε μορφή CDRom.
-* Η παρουσίαση ηλεκτρονικού αφιερώματος (memorial) στον Νικηφόρο Βρεττάκο στην ηλεκτρονική διεύθυνση της Βιβλιοθήκης Σπάρτης www.nikiforos.edu.gr.
-* Η διοργάνωση εκθέσεων και συνεδρίων για τον ποιητή και το έργο του σε συνεργασία με άλλους φορείς.
-* Η οργάνωση τμήματος του υλικού με τρόπο που να επιτρέπει την παρουσίασή του σε άλλους χώρους (περιοδεύουσες εκθέσεις).
-* Η αξιοποίηση του πατρικού σπιτιού του ποιητή στην Πλούμιτσα σε συνεργασία με το Δήμο Κροκεών και άλλους φορείς για τη μετατροπή του σε ξενώνα προσιτό σε μελετητές του έργου του απ' όλο τον κόσμο.
-* Η προκήρυξη λογοτεχνικών διαγωνισμών, σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο, σε συνεργασία με το Σωματείο «Φίλοι του Αρχείου Νικηφόρου Βρεττάκο» και πιθανούς χορηγούς.
Στο Αρχείο του ποιητή περιλαμβάνεται η οικογενειακή αλληλογραφία και επιστολές από την προσωπική του αλληλογραφία με πολλούς επώνυμους και ανώνυμους αποδέκτες της ποίησής του. Επίσης μέρος του Αρχείου αποτελούν φωτογραφίες, τιμητικές διακρίσεις και προσωπικά του αντικείμενα, καθώς και το μεγαλύτερο τμήμα της Βιβλιοθήκης του. Έχει καταβληθεί προσπάθεια να παρουσιαστεί διακριτικά ο προσωπικός χώρος του ποιητή με τα έπιπλα που χρησιμοποιούσε, το γραφείο του, μέρος της βιβλιοθήκης του, γκραβούρες και πίνακες που αγαπούσε καθώς και μία σειρά φωτογραφιών που καλύπτουν μεγάλο μέρος της ζωής του.
Έτος Βρεττάκου 2012